de ander is alleen de hel als hij of zij de liefde niet kent.
Regelmatig lees ik over het verlangen naar een kleinere, efficiëntere overheid. Hoe dat efficiënt er uit moet zien, is me eerlijk gezegd een raadsel. Ik ga namelijk niet efficiënt met mezelf om of met andere mensen. Verwacht geen efficiënte, maar menselijke omgangsvormen. En dan nog iets. Ik heb altijd lief gehad vanuit de overtuiging dat liefde en efficiëntie, niet in een bed kunnen slapen. Zelfs niet in de ouderwetse twijfelaar. Want het idee van het bereiken van het beoogde doel met de minste middelen hangt een prijskaartje aan de liefde, aan de moraal, aan de rechtschapenheid en ga zo maar door.
Ja, maar als je efficiënt met de beschikbare middelen omgaat, kun je met die middelen meer tot stand brengen. Is dan de meest gehoorde tegenwerping. Dan denk ik bij mezelf, dat soort mensen zijn gaan geloven in hun eigen beperkingen. Maken de denkfout te denken dat alles kwantificeerbaar is zonder onderscheid in kwaliteit telt voor hen alleen de hoeveelheid. Als je maar bezuinigingen kunt, gaat alles vooruit.
Daar valt het nodige op af te dingen. Hoe las ik dat laatst, ik weet niet meer waar, maar dat doet er ook niet toe. Kennis zeker wetenschappelijke kennis overstijgt het individu zijn eigen belang zeker als ze wordt gedeeld. Het was geloof ik een citaat dat zei; voor wie er voor open staat, is de schoonheid eindeloos. Inderdaad is de schoonheid wie er oog voor heeft een kenmerk van het ware, om de lijfspreuk van Herman Boerhaave te parafraseren. Simplex sigillum Veritas est. Denk nu niet dat ik vloeiend Latijn spreek en schrijf. Het is meer dat ik zo vaak als strafwerk 200 uitdrukkingen uit het Latijnse leerboek moest overschrijven dat ik ze 55 jaar later nog uit mijn hoofd ken. Hetzelfde kan van de liefde beweerd worden; dat de liefde geen einde neemt als je oog voor haar hebt. Haar in alles herkent. Al bestaat er wel verschil in de diepte van de beleving. Kan nooit gezegd worden wat het was wat je tegenhield om je gevoelens van de diepste genegenheid uit te diepen. Terwijl dat wordt vaak vergeten als de bijzonderste eigenschap van de liefde mag worden gezegd; dat wie weet lief te hebben alles met liefde beziet. Dat in de herinnering aan onze geliefden de liefde het leven overleeft. Dit mede, omdat ook ons verdriet en ons gevoel van gemis een graadmeter is van zowel onze liefde als dat we de liefde niet verloren hebben.
Wat heeft dat nu te maken met een kleinere en efficiëntere overheid? Dat zal ik u vertellen. Tegenover de overheid zijn twee stellingnamen mogelijk. Een gebaseerd op vertrouwen* en een stoelend op wantrouwen. Dat vertrouwen in de overheid maakt, dat je het antwoord kunt vinden op de beroemde tweeledige vraag tijdens de inauguratie van president J.F. Kennedy. De toespraak op 20 januari 1961 tot de Amerikanen en de rest van de wereld waarmee hij het ambt van president aanvaardde. My fellow Americans, don’t ask what your land can do for you, but ask yourself what you can do for the freedom of humanity.*
Waarbij ik als aanvulling best wil zeggen dat als je gelooft in de gelijkheid van alle mensen voor de wet ditzelfde ook voor de liefde geldt. Een gevoel dat in wezen aan geen enkele wet gebonden is. Waar iedereen in gelijke mate recht op heeft. Soeverein bijna als gevoel waar geen wet boven is gesteld. Al was het maar omdat de liefde goddelijk is, doordat ze ons dichter bij elkaar brengt. Tot een gemeenschap waar de liefde tot de medemens het hoogst haalbare en denkbare is. Ik heb geloof ik nog steeds het hart van een hippie. Koester die denkbeelden van een nieuwe wereld.
Dat brengt me terug naar waar ik mee begon. Het aantal taken dat behoort tot die van de overheid is vrijwel eindeloos. Toch springen er twee taken boven uit. De zorgende overheid is door zijn macht de enige die toezicht kan houden op het naleven van de regels die de zwakkere beschermt tegen de sterke. En de sterke overheid is de enige verzekeringsmaatschappij die ons de zekerheid biedt voor een betere toekomst voor allen. Ons beschermt tegen het recht van de sterkste. De brutaliteit van roofstaten die in wezen een conservatieve radicalisering betekent van het neoliberalisme. Een gedachtegoed dat er min of meer op neerkwam dat door het geloof in de werking van de vrije markt ook het individu met al zijn karakteristieke eigenschappen en gevoelens vermarkt kon worden tot voordeel van enkelen. Wat in mijn visie en binnen mijn begripsvermogen gelijk staat aan een vorm van platonische prostitutie. Wat typisch is voor het economisch liberalisme dat producenten en ondernemers zichzelf zijn als de ideale maat voor anderen. Anderen die zich aan hun streven naar een gedehumaniseerde efficiëntie moeten onderwerpen. Wat leidt tot vermarkting van democratische rechten.
De natte droom van liberalen die menen dat overheidsdwang geweerd moet worden. Het liefst volkomen geëlimineerd om hun kwade inborst het handeldrijven ter kwader trouw niets in de weg te leggen. Waarop ik alleen maar kan zeggen; Vrijheid bestaat niet bij de gratie van de afwezigheid van overheidsdwang. Dit leidt slechts tot anarchie. Vrijheid is eerder de gelijke verdeling van die dwang over allen. Wat maakt dat men met de minste dwang vrij kan blijven van de slechte intenties van anderen. Wat leidt tot de liefdevolle gevolgtrekking:
Pour l’autre, l’enfer n’existe que s’il ne connaît pas l’amour. De ander alleen de hel is als hij de liefde niet kent. (citaat Ludo)
Ludo
